In eenvoudige bewoordingen is libertarisme de overtuiging dat mensen vrij moeten zijn om te doen wat ze willen met hun leven, zolang ze anderen geen pijn doen. Libertariërs geloven in persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid, en beperkte overheid.
Libertariërs worden vaak omschreven als ‘rechts’ of ‘conservatief’, maar dit is niet altijd juist. Hoewel libertariërs de voorkeur geven aan minder overheidsinterventie en -regulering, geloven ze over het algemeen ook in sociale tolerantie en individuele vrijheid. Dus hoewel sommige libertariërs conservatief kunnen zijn over economische kwesties, kunnen ze ook sociaal liberaal zijn.
In de kern gaat libertarisme over het maximaliseren van individuele vrijheid en het minimaliseren van dwang. Libertariërs vinden dat mensen vrij moeten zijn om hun leven te leven zoals zij dat nodig achten, zolang ze geen inbreuk maken op de rechten van anderen.
De filosofie van het libertarisme
Libertarisme omvat de vrijheid om te kiezen wat te geloven, hoe te leven en wat voor werk te doen. Libertariërs vinden ook dat de overheid zoveel mogelijk uit het leven van mensen moet blijven. Ze vinden dat de overheid alleen moet zorgen voor zaken als defensie en openbare veiligheid, en niet moet proberen mensen te controleren of te vertellen wat ze moeten doen.
Sommige mensen denken dat libertarisme een egoïstische filosofie is omdat het mensen in staat stelt te doen wat ze willen, zonder aan anderen te denken. Maar libertariërs geloven dat iedereen beter af is als we allemaal de vrijheid hebben om ons eigen geluk op onze eigen manier na te streven.
Belang van de vrije markt
Libertariërs geloven ook in een vrijemarktsysteem. De overheid moet niet proberen de prijs van dingen te beheersen. In een vrije markt wordt de prijs van goederen bepaald door hoeveel mensen bereid zijn ervoor te betalen, en niets anders. Dit systeem heet vraag en aanbod. De overheid moet niet proberen de prijs van goederen te beheersen, of mensen te dwingen een bepaald bedrag voor hen in rekening te brengen. In een ongereguleerde vrije markt zijn mensen vrij om hun goederen te verkopen tegen elke prijs die ze willen. Er zijn veel verschillende soorten goederen en de prijs van elk kan variëren. Dit heet vrije concurrentie.
Libertarische standpunten
Libertariërs geloven dat de overheid bestaat om onze rechten te beschermen, maar geen andere rol in ons leven zou moeten hebben. Zij zijn van mening dat de beste manier om vrede en welvaart te verzekeren een vrijemarkteconomie is, waarin bedrijven concurreren en mensen vrij zijn om te kopen en verkopen zonder tussenkomst van de overheid.
De libertaire opvattingen over sociale kwesties lopen uiteen, maar over het algemeen zijn ze van mening dat mensen vrij moeten zijn om hun leven te leiden zoals zij dat nodig achten, zonder inmenging van de overheid. Dit omvat zaken als drugsgebruik, huwelijk en onderwijs.
De geschiedenis van het libertarisme in Nederland
De geschiedenis van het libertarisme in Nederland gaat terug tot het begin van de 19e eeuw. De Nederlandse filosoof en econoom Jan Willem Gunning was een vroege pleitbezorger van het libertarisme. Hij voerde aan dat de staat beperkt moet blijven tot het beschermen van individuen tegen geweld en fraude, en dat alle andere functies moeten worden vervuld door vrijwillige verenigingen.
Aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw werden verschillende Nederlandse intellectuelen beïnvloed door de Oostenrijkse economische school, die pleitte voor een vrijemarktbenadering van economisch beleid. Deze denkers waren onder meer Ludwig von Mises en Friedrich Hayek. Ze voerden aan dat overheidsingrijpen in de economie altijd schadelijk is en dat laissez-faire-kapitalisme het enige systeem is dat welvaart en vrijheid voor iedereen kan produceren.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren veel Nederlandse libertariërs actief in het verzet tegen nazi-Duitsland. In de naoorlogse periode heeft het Nederlandse libertarisme zich verder ontwikkeld. In Nederland worden libertaire ideeën over het algemeen geassocieerd met klassiek liberalisme. Er is echter geen enkele beweging of partij die pleit voor een volledige afschaffing van staatsinterventie in de economie.
De opkomst van het libertarisme in Nederland
In de afgelopen jaren heeft het libertarisme een opleving in populariteit gezien. Dit komt grotendeels door de toenemende onvrede bij grote politieke partijen. Veel mensen hebben het gevoel dat geen van de partijen hun belangen adequaat vertegenwoordigt, en voelen zich in plaats daarvan aangetrokken tot de libertaire filosofie van beperkte overheid en persoonlijke vrijheid.
Deze stijgende populariteit kan ook worden toegeschreven aan het groeiende aantal jonge mensen dat het libertarisme verkent. Voor veel jongeren is de libertaire filosofie aantrekkelijk omdat ze de nadruk legt op individuele verantwoordelijkheid en autonomie. Ze voelen zich ook aangetrokken tot het idee van een kleine overheid en beperkte regelgeving.
Nederlandse libertarische politieke partij
Nederland kent maar weinig klassiek libertarische partijen. De bekendste is de Libertaire Partij (LP). De LP werd in 1993 opgericht door Barthold van Doorn, Hub Jongen en Stefan van Glabbeek. Ze waren allemaal voorstanders van het in de jaren zeventig opgerichte Libertarian Centrum voor Nederland en waren zeer betrokken bij het libertaire medium van de Nederlandse Vrijdafabriek. Via dat platform kregen ze de nodige hulp om de partij op te zetten.
Een aantal standpunten van deze partij zijn:
- Een voorwaardelijk basisinkomen instellen
- Belastingen met 20% verlagen
- Minder bureaucratie en regelgeving
- Overheid terug naar het uitvoeren van alleen kerntaken
- Nieuwe Nederlanders krijgen per direct een werkvergunning, in plaats van een uitkering.
- Defensie wordt alleen nog ingezet voor het verdedigen van Nederland en bondgenoten. Niet meer voor buitenlandse missies.
- Door de decentralisatie van overheidsbevoegdheden naar gemeenten wordt de reikwijdte van het beleid op lokaal niveau vergroot.
- Meer keuzevrijheid in het kiezen van een zorgverzekering.
Wat is het verschil tussen libertarisme en liberalisme
Libertarisme en liberalisme worden vaak door elkaar gehaald. Dit komt niet alleen omdat de naam erg op elkaar lijkt maar ook omdat ze vaak in het ‘rechtse’ politieke spectrum geplaatst worden. Er zijn een paar belangrijke manieren waarop libertarisme en liberalisme verschillen. Ten eerste zijn liberalen doorgaans meer voorstander van overheidsinterventie als het gaat om zaken als het reguleren van zaken of het verstrekken van sociale diensten, terwijl libertariërs liever minder overheidsbemoeienis zouden zien. Liberalen zijn ook meer voorstander van burgerrechten en burgerlijke vrijheden, terwijl libertariërs meer nadruk kunnen leggen op eigendomsrechten en economische vrijheid. Ten slotte hebben liberalen de neiging om meer seculier te zijn in hun wereldbeeld, terwijl libertariërs eerder geneigd zijn om religieuze overtuigingen te omarmen.
Conclusie
Concluderend, libertarisme is een politieke filosofie die vrijheid als het belangrijkste principe hooghoudt. Libertariërs zijn van mening dat individuele vrijheid essentieel is voor een bloeiende samenleving en dat de overheid zich alleen moet bezighouden met het beschermen van de rechten van mensen, niet met het leveren van goederen en diensten. Hoewel er veel verschillende soorten libertarisme zijn, delen alle libertariërs een toewijding aan vrijheid en individuele rechten.
